DEFICYT UWAGI - Epidemia XXI wieku, czy naturalna reakcja na przeciążenie?

ARB Pracownia INSIGHT Agnieszka Reich-Burzyńska

W epoce smartfonów, mediów społecznościowych i nieustannego bombardowania informacjami, problemy z koncentracją stały się powszechnym doświadczeniem. To już nie tylko medyczna diagnoza ADHD czy ADD, ale zjawisko dotykające ludzi na całym świecie. Zjawisko deficytu uwagi ma zasięg globalny. Pogarszającą się sytuację z brakiem koncentracji obserwowałam        u dzieci w wieku szkolnym. Szybko jednak odnalazłam symptomy wśród osób czynnych zawodowo. W czasach, które wymagają od nas większego skupienia tracimy właśnie                  tę umiejętność i coraz częściej się rozpraszamy.

Dzisiaj, deficyt uwagi nie powinien być traktowany wyłącznie jako kliniczne zaburzenie.            Stał się on niemal naturalną reakcją naszego mózgu na przeciążenie bodźcami. Koncentracja uwagi – zdolność skupienia się na określonym zadaniu lub myśli przez dłuższy czas – wymaga umiejętności selekcjonowania bodźców, wybierania informacji istotnych, ignorowania               tych zakłócających oraz ustalania priorytetów zadań.

Technologia - przyjaciel czy wróg koncentracji?

Badania pokazują alarmujące dane - przed ekranami swoich smartfonów spędzamy średnio         3 godziny dziennie. W przeważającej części „skrolujemy” podrzucane nam treści.

Media społecznościowe zostały zaprojektowane tak, aby przyciągnąć naszą uwagę i utrzymać     ją jak najdłużej. Działają jak system natychmiastowych nagród przy bardzo niewielkim wysiłku.

Dostarczają zastrzyku dopaminowego – szybki filmik, komentarz, polubienie - każdy bodziec      to ułamek przyjemności wymagający przeniesienia uwagi.a

Odkrycia dopaminy jako neuroprzekaźnika dokonało w 1957 roku dwóch naukowców               wraz z zespołami - Arvida Carlssona i Kathleen Montagu. Badania wykazały, że im więcej dopaminy wyzwalanej przez substancję, czy jak w tym przypadku zachowanie jest w „układzie nagrody” i im szybciej jest wyzwalana, tym większe uzależnienie powoduje. 

Choć dopamina nie jest jedynym neuroprzekaźnikiem, który ma wpływ na mechanizm nagrody,    to wskazano ją jako jedną z najważniejszych.

Wiemy też, że różne substancje i zachowania w różnym natężeniu wyzwalają dopaminę.

Treści viralne żyją coraz krócej. W miejsce tych, które tracą swoją popularność wchodzą kolejne   i angażują naszą uwagę. Im więcej nowości, im więcej tego typu przyjemności, tym więcej neuroprzekaźników (głównie dopaminy) w ośrodku nagrody, co przekłada się na nasze zaangażowanie w coraz to nowsze treści i tym większą dekoncentrację.

Neurobiologia rozproszenia

Badania neurologiczne pokazują, że wielozadaniowość medialna (praca przy komputerze         + telefon + muzyka) obniża jakość skupienia i pamięci roboczej. U osób stale pracujących           w kilku otwartych oknach jednocześnie wykazano większe trudności z filtrowaniem bodźców, obniżoną kontrolę poznawczą, gorsze wyniki w testach przełączania między zadaniami.

Okazuje się, że wymuszana przede wszystkim przez kulturę pracy środowisk korporacyjnych, wielozadaniowość tzw. multitasking nie istnieje. Człowiek przełącza się z zadania w zadanie         z dużym uszczerbkiem efektywności w obu zadaniach. Ponadto, przełączanie się z okna w okno; z zadania w zadanie ma dewastujące skutki dla koncentracji naszej uwagi i pamięci roboczej, właśnie.

Co więcej, nieprzerwany strumień powiadomień, wiadomości, aktualizacji skutkuje trudnościami   w wyselekcjonowaniu najważniejszych informacji. 

Etyka produktywności ignorująca naturalne rytmy mózgu prowadzi do przewlekłego zmęczenia, spadku kreatywności i innowacyjności, a w efekcie do wypalenia.

Ciągła dostępność, brak przestrzeni bez technologii, oznacza, że mózg funkcjonuje w trybie ciągłego czuwania. Zużywa wówczas energię, której nie jest nie bez trudu odzyskuje.

Paradoks współczesności: Dlaczego tracimy FLOW?

Paradoksem naszych czasów jest to, że człowiek jest w ciągłym poszukiwaniu dobrostanu,           a jednocześnie w pogoni za szczęściem dawkuje sobie łatwe przyjemności, które nas otępiają       i przekierowują uwagę z rzeczy ważnych na nieistotne. 

Mihalyi Csikszentmihalyi amerykański psycholog pochodzenia węgierskiego wskazuje,               że niszczymy przepływ życiowej energii poprzez fragmentację uwagi, brak jasnych celów, natychmiastowe gratyfikacje, chroniczne rozproszenie oraz lęk przed nudą unikając         tym samym momentów ciszy i skupienia.

Twierdzi, że "Tym, co decyduje o jakości naszego życia, jest zasadniczo poziom naszej uwagi oraz to, gdzie ją kierujemy”. Konstatacją pracy psychologa jest to, że w stanie przepływu koncentrujemy się na rzeczach istotnych, co jest kluczem do szczęścia.

Przyszłość uwagi w epoce cyfrowej - adaptacja, czy degeneracja?

Stoimy przed fundamentalnym pytaniem: czy problemy z koncentracją to znak adaptacji do nowej rzeczywistości, czy degeneracji naszych zdolności poznawczych? Badania sugerują, że:

• Uwaga egzogenna (reagowanie na bodźce zewnętrzne) pozostaje w dobrej kondycji

• Uwaga endogenna (świadome, długotrwałe skupienie) ulega osłabieniu

• Plastyczność mózgu pozwala na regenerację zdolności koncentracji

Nie chodzi o całkowite odrzucenie technologii, ale o świadome jej używanie.

Odzyskiwanie kontroli nad własną uwagą

Praca nad deficytem uwagi w XXI wieku to wyzwanie, które możemy podjąć świadomie.            Nie jesteśmy bezradni wobec technologii – możemy nauczyć się ją kontrolować zamiast pozwalać jej kontrolować nas.

Kluczowe zasady: 

• Świadomość – rozpoznaj swoje wzorce rozproszenia

• Intencjonalność – świadomie wybieraj, na czym się skupiasz

• Rytmiczność – pracuj zgodnie z naturalnymi cyklami energii

• Regeneracja – daj swojemu mózgowi czas na odpoczynek

• Praktyka – regularnie ćwicz koncentrację jak każdą umiejętność

Koncentracja to umiejętność, którą można trenować. W świecie pełnym rozpraszaczy, osoby potrafiące się skupić będą miały przewagę nie tylko w pracy, ale i w całym życiu. 

Inwestycja w swoją uwagę to inwestycja w swoją przyszłość.

Twoja uwaga to twój najcenniejszy zasób. W epoce, gdy wszyscy walczą o nią,                 ten kto potrafi ją kontrolować, zyskuje nieprzeciętną przewagę.

Rola coachingu w przywracaniu koncentracji

Coaching może być narzędziem do pracy w odzyskiwaniu kontroli nad uwagą wspierając skupienie klienta na:

Praktycznych strategiach

• Tworzeniu systemów wspierających koncentrację

• Budowaniu nawyków sprzyjających skupieniu

• Eliminowaniu czynników rozpraszających

Rozwoju samoświadomości

• Rozpoznawaniu własnych wzorców rozproszenia

• Identyfikowaniu optymalnych warunków do pracy

• Zrozumieniu indywidualnych rytmów energetycznych

Budowaniu struktur wspierających

• Tworzeniu rutyn zwiększających produktywność

• Planowaniu zgodnym z naturalnymi cyklami uwagi

• Rozwoju umiejętności zarządzania czasem i energią

Praktyczne wskazówki na każdy dzień

Poranna rutyna koncentracji

• Pierwsze 30 minut bez telefonu po przebudzeniu

• 5-minutowa medytacja lub ćwiczenia oddechowe

• Planowanie 3 najważniejszych zadań na dzień

• Ustalenie "godzin skupienia" bez dostępu do mediów społecznościowych

Przerwy regeneracyjne

• Co 90 minut – 5-minutowa przerwa od ekranu

• Co 2 godziny – krótki spacer lub rozciąganie

• W południe – 15-30 minut na świeżym powietrzu

• Wieczorem – godzina bez urządzeń przed snem

Tygodniowy reset

• Jeden dzień tygodniowo bez mediów społecznościowych

• Weekend detox – minimum technologii w soboty i niedziele

• Regularna aktywność fizyczna – co najmniej 150 minut tygodniowo

• Czas na hobby niezwiązane z technologią

Źródła i inspiracje

• Tony Schwartz, Jean Gomes, Catherine McCarthy - ”Taka praca nie ma sensu,              czyli jak zarządzać swoją energią”.

• Mihalyi Csikszentmihalyi - „Przepływ”

• Anna Lembke - „Niewolnicy dopaminy”

• Raporty o wpływie mediów społecznościowych na zdolności kognitywne

Pozostań w kontakcie

Nie przegap najnowszych aktualizacji, artykułów i zasobów wzmacniających pozycję. Zapisz się do newslettera, aby otrzymywać ekskluzywne treści bezpośrednio do swojej skrzynki odbiorczej.

AGNIESZKA REICH-BURZYŃSKA

PRACOWNIA INSIGHT

/

ARB

Znajdź mnie na

STRONA STWORZONA W KREATORZE WEBWAVE